Koelen
Slechts 4% van de huishoudens in Nederland heeft medio 2021 vaste airco geïnstalleerd. Een groot gedeelte van deze huishoudens heeft de stap gezet na de warmterecords van 2019 en 2020, 4.5% van de huishoudens poogt de hitte het hoofd te bieden met luidruchtige en efficiënte mobiele airco units. De zomers worden naar verwachting nog warmer en bij ruim 90% van de huizen in Nederland is geen koelinstallatie aanwezig. Woningen in Nederland presteren slecht in het buiten houden van warmte. Installateurs kunnen de vraag naar airconditioning in de zomer niet aan. Het tekort aan installateurs en technisch personeel is al jaren groot en vanwege de Europese F-gassen verordening kunnen alleen gecertificeerde installateurs werken met Split of Multi split systemen.
Verwarmen
Het werkingsprincipe van een airco oftewel lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op de koudetechniek, namelijk het onttrekken van warmte. Een moderne airco kan niet alleen koelen maar ook zeer efficiënt verwarmen. Een warmtepomp of airco heeft in de meeste gevallen een COP-waarde van tenminste 5, wat inhoudt dat er per eenheid elektrische energie; 5 maal zoveel warmte kan worden geleverd. Nu een steeds groter deel van de Nederlanders kiest voor de installatie van zonnepanelen ontstaat er vraag naar oplossingen om efficiënt elektrisch te kunnen verwarmen.
Energietransitie
De energieprijzen stijgen harder dan ooit tevoren en vanaf 2050 zal er geen aardgas meer morgen worden gebruikt. In 2021 is 83 procent van de nieuwbouwwoningen zonder gasaansluiting opgeleverd. Volledig elektrische woningen zijn zeer goed geïsoleerd, geheel voorzien van waterleidingen met een grote diameter en hebben door de gehele woning vloerverwarming i.c.m. convectorradiatoren. De lucht-water warmtepompen die hier worden toegepast leveren een lagere watertemperatuur dan de traditionele gasketel en houden het huis op constante temperatuur omdat ze hierdoor niet dynamisch kunnen koelen of verwarmen. De moderne installatie werkt dus niet goed in combinatie met traditionele radiatoren en dunnere waterleidingen omdat ze met de lage watertemperatuur niet voldoende warmte kunnen afgeven aan de ruimtes.
Huidige situatie
Ruim 90% van de woningen Nederland is nog voorzien van een traditionele gasinstallatie met radiatoren en dunne leidingen, die niet voldoende water kunnen aanleveren om met een volledig elektrische lucht-water warmtepomp te werken. Bij de verduurzaming van bestaande woningen wordt op dit moment vaak gekozen voor een hybride warmtepomp systeem waarbij de gasketel het water na de warmtepomp extra opwarmt zodat het systeem wel goed werkt met de bestaande leidingen en radiatoren. Dit levert een forse besparing op het gasverbruik. De kosten voor het verwijderen en vervangen van alle vloeren, leidingen en radiatoren wegen vaak niet op tegen de te behalen besparing, de gasketel is namelijk al zeer efficiënt. De warmtepompen die in 2021 wel al met een hogere watertemperatuur kunnen werken zijn zo inefficiënt dat ze meer energie verbruiken dan de gasketel.
Aangezien de moderne airco of lucht-lucht warmtepomp wel efficiënt elektrisch kan koelen en verwarmen is dit op dit moment voor bestaande woningen een goede oplossing om met een zeer lage investering tóch het gasverbruik te verlagen. Airconditioning systemen kunnen namelijk wel dynamisch verwarmen en koelen waar systemen met de lucht-water warmtepomp met lage watertemperatuur dit niet kunnen.
Toekomstperspectief
Om bestaande woningen te verduurzamen zou een lucht-water warmtepomp die wel efficiënt werkt bij hogere temperaturen de benodigde investering fors verlagen. Ook zien we steeds vaker grondgebonden warmtepompen, deze zijn efficiënter dan lucht-water warmte maar vragen een hogere investering. De markt van warmtepompen is volop in ontwikkeling en de systemen worden steeds efficiënter. De verwachting is dat er in 2023 warmtepompen op de markt komen die wel efficiënt werken in combinatie met de infrastructuur in bestaande woningen. Zodra deze systemen zich hebben bewezen en de investering wel rendabel is, zal de vraag naar warmtepompen exponentieel toenemen. De kennis, het materieel, vaardigheden en certificaten benodigd voor het installeren van airco’s is vrijwel identiek aan hetgeen wat benodigd is voor de installatie van deze warmtepomp systemen. De verwachting is dat het tekort aan gecertificeerde installateurs op dat moment nog verder zal toenemen.
